وال پست منقطع یا وادار

مهار لرزه‌ای دیوارهای یک سازه، یک فاکتور مهم در تأمین ایمنی ساختمان است که در علم مهندسی ساخت‌وساز، به‌شدت موردتوجه قرار می‌گیرد. اهمیت تأمین استحکام و ایمنی سازه‌ها و مهار آن‌ها در برابر لرزه‌های مختلف، آن‌چنان حائز اهمیت است که قوانین و ضوابط اجرایی متعددی برای این منظور، تعریف‌شده است.

وال پست یا وادار، یک روش بهینه‌سازی شده برای تأمین استحکام دیوارها و کاهش شدت تخریب آن‌ها در هنگام زلزله است. این نوع نگه‌دارنده، سال‌ها است که در مراحل سفت‌کاری سازه، مورداستفاده قرار می‌گیرد و به شکل قابل‌ملاحظه‌ای، نیروهای واردشده به دیوار را مهار می‌کند.

این روزها، در ساختار وال پست‌ها نیز تغییراتی اعمال‌شده و شکل بهینه‌شده آن‌ها، به‌عنوان وال مش مورداستفاده قرار می‌گیرد. با ما همراه باشید تا این نگه‌دارنده‌ را معرفی کرده و چگونگی اجرای آن را موردبررسی قرار دهیم.

هدفی که در استفاده از وادارها در سازه‌های مختلف دنبال می‌شود، در تعریف این تجهیزات، مشخص می‌گردد. این نگه‌دارنده‌ها، کلاف‌هایی هستند که به شکل عمودی یا افقی ساخته‌شده و استفاده از آن‌ها، مقاومت سازه در برابر عوامل طبیعی را افزایش می‌دهد.

اجرای این کلاف‌ها در هر ساختمان، تنش‌های حاصل از زمین‌لرزه و طوفان را به فریم‌های سازه انتقال می‌دهد و به‌این‌ترتیب، ایمنی دیوار در برابر ریزش، افزایش می‌یابد. استفاده از این مواد، در مواقعی ایده آل به نظر می‌رسد که طول دهانه دیوار، بزرگ بوده و به تیر کف یا تیر سقف، متصل باشد.

وادارها، از قوطی و نبشی تولید می‌شوند و طول‌های مشخصی دارند. عملکرد این مواد غیر سازه‌ای، این‌گونه است که مهار دیوار، به‌وسیله اسکلت سازه انجام می‌شود. در اجرای این نگه‌دارنده‌ها، معمولاً از wall studs یا گلمیخ، برای کاهش شدت تخریب سازه و نصب آسان استفاده می‌شود.

با توجه به هدفی که در اجرای این وادارها موردتوجه قرار می‌گیرد، عدم استفاده از آن‌ها یا اجرای نادرست این نگه‌دارنده‌ها، می‌تواند خسارات جانی و مالی را در هنگام وقوع زلزله یا طوفان، افزایش دهد.
برخی از پیمانکاران و صاحبان پروژه‌های ساخت‌وساز، به دلیل هزینه بالای اجرای کار یا کاهش سرعت اجرای پروژه، نصب و اجرای این نگه‌دارنده‌ها را نادیده می‌گیرند. اگرچه برخی از مهندسین ادعا دارند که وادارهای فلزی به‌عنوان نگه‌دارنده‌های قدیمی، منسوخ‌شده‌اند، اما استفاده از آن‌ها، یک امر ضروری برای ساختمان‌های مختلف به شمار می‌رود.

از مزایای استفاده از وادار، می‌توان به افزایش مقاومت ساختمان، جلوگیری از ریزش دیوارها در هنگام زلزله، افزایش استحکام و پایداری ساختمان، بهبود عملکرد ساختمان در برابر بارهای ناشی از نیروی باد و طوفان و کاهش خسارات جانی و مالی در هنگام وقوع زلزله، اشاره کرد.

لازم است بدانید که اجرای این نگه‌دارنده‌ها در ساختمان، فضای موجود را کاهش می‌دهد و با توجه به اینکه وال پست‌ها با استفاده از مواد فولادی تولید می‌شوند، افزایش هزینه‌های جاری در ساخت پروژه، به‌عنوان یک فاکتور مهم، به معایب این تجهیزات اضافه می‌شود. اما تمامی این فاکتورها، قابل‌چشم‌پوشی هستند و می‌توان با اجرای مهندسی‌شده آن‌ها، معایب وادارها را به حداقل رساند
وادارها بر اساس محل اجرا، به دو نوع وادار میانی و وادار انتهایی یا کناری، تقسیم‌بندی می‌شوند. در گذشته، وادارها به کمک نبشی اجرا می‌شدند، اما این روزها، بیشتر به کمک پروفیل‌های ناودانی و به‌صورت منقطع، ساخته می‌شوند. به این صورت که، لبه‌های بال ناودانی منقطع وادار، پانچ می‌شود و به‌این‌ترتیب، امکان اجرای وال پست منقطع، بدون نیاز به گیره و قلاب، فراهم می‌گردد. درواقع، می‌توان وال پست منقطع را به کمک میلگرد بستر، اجرا کرد. میلگرد بستر، در کاهش خرابی‌های ناشی از زلزله، کاربرد بسیار مهمی دارد. اجرای وادارهای منقطع، کاهش 30 درصدی هزینه‌ها را برای شما به همراه دارد. اجرای این وادار نسبت به روش سنتی، سرعت بیشتری دارد.

رعایت اصول ایمنی در صنعت ساخت‌و‌ساز یک امر ضروری و غیر قابل انکار است. آنچه در مهندسی سازه جهت تامین فاکتورهای ایمنی هر پروژه ساخت‌و‌ساز مورد توجه قرار می‌گیرد، نحوه افزایش مقاومت و استحکام سازه در برابر زلزله، باد و … است. وال پست منقطع یا وادار منقطع، کلافی است که استفاده از آن در راستای ساخت سازه‌های مستحکم و ایمن در برابر زلزله و طوفان بهینه‌سازی شده است. استفاده از این سازه باعث تقسیم فشار به قسمت‌های مختلف دیوار شده و از ریزش آن جلوگیری می‌کند. در نتیجه آسیب‌های وارده در اثر زلزله به دیوار کاهش یافته و خسارات جانی کمتری به بار می‌آید.

کاربرد اصلی وال پست منقطع در ساخت میانقاب‌های سازه‌ای و غیر سازه‌ای تعریف شده است. با ما همراه باشید تا ضمن معرفی وال پست و متریال‌های ساخت آن، چگونگی اجرا و الزامات قانونی در پیاده‌سازی این متریال را مورد بررسی قرار دهیم.
در تعریف وال پست که با عنوان وادار یا ناودانی منقطع نیز شناخته می‌شود، می‌توان گفت نوعی نگهدارنده و محافظ دیوار است که با استفاده از پروفیل‌های فولادی ساخته می‌شود. این محصول باعث اتصال بین قاب‌های سازه‌ای و غیر سازه‌ای و تیغه‌ها به اسکلت ساختمان می‌شود. درگیری دیوارهای سازه‌ای و غیر سازه‌ای با اسکلت ساختمان در نهایت منجر به افزایش مقاومت سازه شده و طول عمر ساختمان نیز افزایش می‌یابد. وال پست منقطع خود نوعی وال پست جدید است که اجرای آن نسبت به سایر روش‌های مقاوم‌سازی ساختمان، آسان‌تر و مقرون به‌صرفه‌تر است. این محصول در مواقع بروز حادثه مانند زلزله، نیروهای وارد شده به دیوار را به فریم ساختمان انتقال داده و از تخریب گسترده دیوار جلوگیری می‌کند.

حال آنکه استفاده از بست رادیکالی در اجرای این محصول ایمنی ایجاد شده با وال پست را دوچندان می‌کند. در نهایت می‌توان گفت وادار منقطع تجهیزی است که از دیوار‌ها در برابر نیروهای عمود بر صفحه، نیروهای خمشی و کمانشی که در اثر لرزش سازه به‌وجود می‌آیند، محافظت می‌کند. توجه داشته باشید که وال پست‌ها بارهای لرزه‌ای ناشی از زلزله را تحمل نمی‌کنند. به عبارتی این تجهیزات مانع ترک خوردن دیوار نمی‌شوند، بلکه شدت تخریب دیوار را کاهش داده و ایمنی ساختمان را افزایش می‌دهند.
وال پست‌ها به‌عنوان یک روش مهندسی در مهار لرزه‌ای سازه‌ها و دیوارهای غیر سازه‌ای شناخته می‌شوند. این تجهیزات در ساختمان‌ها و دیوارهای مرتفع با هدف جلوگیری از کاهش خطرات زلزله و طوفان و افزایش ایمنی سازه در برابر عوامل مخرب محیطی به‌کار می‌روند. وال پست‌ها علاوه‌بر جلوگیری از تخریب و کاهش خسارات زلزله، باعث بهبود استحکام کلی سازه و جلوگیری از تغییر شکل‌های ناخواسته در مواردی از جمله نشست ساختمان، نقش موثری دارند. پیشرفت تکنولوژی در حوزه ساخت‌و‌ساز، سبب شده که استفاده از وال پست‌ها بهینه‌تر و کارآمدتر از کاربری تعریف شده برای آن‌ها باشد.

این تجهیزات در تامین جنبه‌های زیبایی در دیزاین داخلی و خارجی ساختمان نیز موثر هستند. حتما می‌دانید که ایران مناطق زلزله خیز بسیاری دارد. حتی اگر از مقاوم‌ترین المان‌ها و مصالح در اجرای پروژه‌های ساختمانی استفاده کنید، باز هم از خطر زلزله و عواقب آن مصون نخواهید بود. این در حالی است که نصب این سیستم مهار لرزه‌ای در دیوارهای غیرسازه‌ای می‌تواند خطرات جانی جدی را از شما دور کند. وال پست‌ها با کمک ناودانی اجرا شده و در کاهش ریسک فرو ریختن دیوارها نقش بسیار حیاتی دارند. طبق آیین‌نامه 2800 دررابطه‌با ایمنی ساختمان‌ها، اجرای وال پست به‌عنوان بهترین روش مهار لرزه‌ای دیوارها یک امر ضروری در اجرای تمام پروژه‌های ساخت‌و‌ساز است.
وال پست یک عضو سازه‌ای در ساختمان نیست، بلکه مجموعه‌ای است که با هدف جلوگیری از تغییر شکل خارج از صفحه دیوارهای غیر سازه‌ای یا به عبارتی مهار دیوارهای غیر سازه‌ای استفاده می‌شود. از اجزای آن می‌توان وادار میانی یا عمودی، وادار افقی، وادار انتهایی، میلگرد بستر و سایر اتصالات را نام برد. اتصال وال پست‌های منقطع در سازه‌ها به دو روش عمودی و افقی انجام می‌شود. اگر طول دیوار بیشتر از 4 متر یا بیشتر از 40 برابر ضخامت دیوار باشد، باید از وادار عمودی یا وادار میانی برای جلوگیری از بارهای خمشی و اضافه کردن تکیه‌گاه استفاده شود. در این روش ورق‌های فولادی به‌صورت عمودی در سازه اجرا می‌شوند؛ اما اگر ارتفاع دیوار بیشتر از سه و نیم متر باشد یا طول آن بیشتر از 30 برابر ضخامت دیوار باشد، امکان استفاده از وادار افقی نیز وجود دارد. در این روش وادار به‌صورت افقی میان دو دیوار قرار می‌گیرد. هدف از اجرای وادار افقی جداسازی بالاترین نقطه دیوار از سقف است.

این تجهیزات بر اساس جنس و اندازه به انواع مختلفی تقسیم می‌شوند و انتخاب نوع مناسب آن برای هر ساختمان جهت مهار لرزه‌ای به مشخصات سازه و فاکتورهای دیگر بستگی دارد. در حالت کلی انواع وادار منقطع بر اساس متریال ساخت به دو دسته وادار منقطع ورق سیاه و وادار منقطع گالوانیزه، از نظر شکل و ظاهر به دو نوع عمودی و افقی، از لحاظ نحوه اجرا به دو نوع قائم در دهانه بزرگ و وال پست‌های روی تیر تقسیم می‌شوند. در یک دسته‌بندی دیگر می‌توان انواع وال پست‌های منقطع را به وال پست کناری، وادار سقفی، وادار ستونی و وادار تیرکی دسته‌‌بندی کرد. انواع وال پست آماده در مدل‌های 10 ، 15 و 20 سانتی‌متری مطابق با آیین‌نامه‌های اجرایی مورد استفاده قرار می‌گیرند. هر یک از این وال پست‌ها برای اتصال بین تیغه‌ها و میانقاب‌ها کاربرد دارند و باتوجه به نیاز هر سازه انتخاب می‌شوند. در ادامه هر یک را به اختصار معرفی می‌کنیم.

در وال پست منقطع ورق سیاه همانطور که مشخص است، از ورق فولاد سیاه بدون پوشش گالوانیزه برای اجرای وادار استفاده شده و کاربرد آن بیشتر در سازه‌های داخلی که تماس مستقیم با عوامل خارجی ندارند، دیده می‌شود.

در وادار منقطع گالوانیزه از ورق‌های فولادی با پوشش گالوانیزه استفاده می‌شود. این پوشش مقاومت ورق‌های فولادی را در برابر خوردگی و زنگ‌زدگی افزایش می‌دهد. به همین خاطر از این وال پست در سازه‌های خارجی که در تماس مستقیم با عوامل جوی مختلف هستند، استفاده می‌شود.

وادار کناری نوعی وال پست آماده است که بعد از آماده‌سازی به ستون‌های سازه متصل می‌شود. نحوه نصب این گونه از وادارها به این صورت است که باید از پایه ستون نیم متر فاصله داشته باشند. سایر قطعات آن نیز باید به ترتیب با فاصله 20 تا 30 سانتی‌متری از یکدیگر در سازه نصب شوند. اجرا و نصب این نوع از وادارها در ساختمان‌هایی که ستون بتنی دارند، با استفاده از دو رول انجام می‌گیرد. در حالی که نصب این وادارها در سازه‌های دارای ستون فلزی با پرچ یا جوش انجام می‌شود. بعد از اجرای وادار کناری نیز ورق‌های آلاستیک داخل آن قرار می‌گیرد.

وادار سقفی نوع دیگری از وال پست منقطع است که به تیرها متصل می‌شود. فاصله نصب این نوع وادار باید نسبت به ابتدای تیر حدود 50 سانتی‌متر باشد. نصب این وادارها در سازه‌هایی که ستون فلزی دارند، با استفاده از پرچ و جوش انجام می‌شود؛ اما نصب آن‌ها در ستون‌های بتنی با استفاده از دو عدد رول بولت صورت می‌گیرد.
وادار میانی در ساختمان‌هایی استفاده می‌شود که طول دیوار بیشتر از 4 متر است. در نصب این سیستم نگهدارنده ابتدا بست‌های وال پست آماده میانی با استفاده از رول بولت‌ها در کف و زیر تیر یا سقف متصل می‌شوند، سپس وادارهای میانی درون آن قرار می‌گیرند . آنچه در نصب این نوع از وادارها مورد توجه قرار می‌گیرد، این است که اتصال آن‌ها به کف سازه کاملا گیراست؛ اما در اتصال به سقف، حالت کشویی و آزادانه دارند.
وال پست آماده دو نوع نبش لوبیایی و سوراخ‌دار دارد. نبش لوبیایی وال پست برای اتصال به سقف استفاده می‌شود و نوع سوراخدار آن برای تعبیه رول بلت به کف کاربرد دارد.

نوع دیگری از این نگهدارنده تحت عنوان وال پست ترکیبی وجود دارد که از ترکیب وادارهای افقی و عمودی ایجاد می‌شود. ممکن است مهندسین ناظر در برخی از پروژه‌های ساختمانی اینگونه تشخیص دهند که استفاده از وال پست ترکیبی می‌تواند یکپارچگی و در نتیجه ایمنی بیشتری ایجاد کند.
نحوه اجرای وال پست در بلوک‌ها و اسکلت‌های مختلف با یکدیگر متفاوت است. از روش‌های اجرای وادار می‌توان به اجرای وال پست با استفاده از انکر بولت و نبش کشی، اتصال با ستون‌های ساختمانی با استفاده از میلگرد، مهار کردن دیوار به دیوار برشی به واسطه رد کردن میلگرد از سوراخ قاب‌ها اشاره کرد. ناودانی‌های منقطع بر اساس نحوه اجرا، ظاهر و کاربرد متفاوتی دارند. به همین خاطر هنگام خرید وادار باید از نحوه اجرای آن به صورت عمودی یا افقی اطلاع داشته باشید. در غیر این صورت در انتخاب اتصالات آن عملکرد درستی نخواهید داشت. در ادامه نحوه اجرای وادار منقطع در ساختمان‌های مختلف را بررسی می‌کنیم.